ՎՈՒՐԳ ՈՍԿԱՆՅԱՆԻ ՀԻՇԱՏԱԿԻՆ

     Վուրգ Ոսկանյանը ծնվել է Սիսիանի շրջանի Բռնակոթ գյուղում, մայիսի քսանության նորօրյա առաջին հանրապետության օրը։ Ընդամենը 47 տարեկան էր, երբ “եկավ” իր սպասած պահը՝ Մեծ ժամանակը։ Բնականորեն առաջիններից էր, որ գնաց իր վաղեմի երազանքին ընդառաջ։ Մի շարք նվիրյալ հայրենասերների հետ հիմնեց Սիսիանի շրջանային “Ղարաբաղ” կոմիտեն՝ իր շուրջը համախմբելով գաղափարակիցների մի խումբ։ Նա առաջինն էր, որ ստեղծեց զինված կազմավորում հայրենի շրջանի սահմանները պաշտպանելու համար։ Զենքն էլ ի՞նչ էր, որսորդական հրացան։ Վուրգ Ոսկանյանի ավանդը մեծ է շրջանի հարավարևմտյան հատվածի սահմանները պաշտպանելու գործում։ Նրա ջոկատի բազմաթիվ մարտական սխրանքներից ընթերցողին եմ ներկայացնում մի դրվագ, որը տեղի է ունեցել Նախիջևանի Շահբուզի շրջանի Արավսա գյուղի մոտակայքում (մասնակից կամավորականների հուշերից)։ Ջոկատը, որը հսկում էր Սիսիանի շրջանի Արևիս և Բարձրավան (Մուցք) գյուղերին պատկանող բարձունքները, որոնք սահմանամերձ են Շահբուզի շրջանին, հրամանատարը տեղեկություն է ստանում, որ Արավսա և Բեչենեկ գյուղերում տեղակայված են թշնամու մեծաքանակ ռազմական տեխնիկա և զինվորական ուժ։ Հավանաբար նրանք՝ ազերիները, նախապատրաստվում էին հարձակողական գործողություններ սկսել Սիսիանի շրջանի այդ տարածքում գտնվող հայաբնակ գյուղերի վրա։ Այդ բոլորին տեղյակ լինելով և ճիշտ կռահելով ազերիների ռազմավարական պլանները՝ Վուրգ Ոսկանյանը հետևյալ կարգախոսով է դիմում իր ջոկատի քսաներեք կամավորականներին. “Սահմանները հսկում ենք միասին, պետք է կռվենք միասին, իսկ հարկ եղած դեպքում պետք է զոհվենք միասին։ Հետադարձ ճանապարհ չկա, ուրեմն` միայն առաջ”։ Երբ հասնում են Արավսա գյուղին հարող ծառախիտ տարածքը, նրանց լսածն ու իմացածն այլևս կասկած չեն հարուցում։ Այդ ժամանակ հրամանատարը, ուսապարկը գետնին դնելով, նրանից հանում է մի քանի տասնյակ հրթիռ (ՐՈՍպՑՈ) և կտրելով նրանց ճատրուկները՝ յուրաքանչյուր կամավորականին հանձնում մեկական հրթիռ և մեկ տուփ լուցկի՝ հրամայելով երկու թևերից շրջափակել գյուղի տարածքը և վառել հրթիռն ու լուցկին այն պահին, երբ օդում կերևա իր կողմից արձակված կարմիր հրթիռ-ազդանշանը։ Մեկ ժամ հետո իրականացվում է այդ հնարամտությունը։ Այդ պահին կարծես ողջ գյուղը շրջապատված էր, որի արդյունքում թվում էր, թե ուր որ է գյուղի վրա կտարափեն հրազենի կրակոցները։ Արավսա գյուղի տարածքում տեղակայված թշնամու զորամիավորումը խուճապի է մատնվում և ափալ-թափալ հեռանում գյուղի տարածքից։ Այսպիսով՝ հմուտ հրամանատարի մտահղացումն այդ պահին խաթարում է թշնամու մարտավարական պլանները, փրկում ջոկատի ողջ անձնակազմը։ Իսկ ինչու չէ, նաև ապահովում Սիսիանի շրջանի այդ տարածքում գտնվող հայաբնակ գյուղերի բնակչության անվտանգությունը։ Գուցե և դրանով խափանվեցին ազերիների հարձակումները Սիսիանի շրջանի և ընդհանրապես Զանգեզուր աշխարհի վրա, որը վաղուց ի վեր ոսկորի պես մխրճված էր թուրքերի կոկորդում։

     Վուրգ Ոսկանյանը 1992թ. օգոստոսից Սիսիանի նորաստեղծ թիվ 142 պահեստային գումարտակի 4-րդ վաշտի, ինչպես նաև գումարտակի հետախուզական դասակի հրամանատարն էր։ 1993թ. պայմանագրային զինվորական ծառայության է անցել Սիսիանի թիվ 80046 զորամասում՝ որպես զորամասի հրամանատարի ռազմական գծով տեղակալ։ Մասնակցել է Կապանի շրջանի բնակավայրերի վրա թշնամու հաճախակի հարձակումների կասեցմանը, Քելբաջարի շրջանից թշնամու կողմից գործի դրվող կրակակետերի ոչնչացմանը, Լաչինի մարդասիրական միջանցքի պաշտպանությանը։ 1993թ. մարտի 31-ին՝ Լաչինի մարդասիրական միջանցքին հարող Բիչանիս (Այժմ գյուղը կոչվում է հին պատմական Հայաստանի իր անվանումով Վակունիս) գյուղի տարածքում հերթական մարտական առաջադրանքը կատարելիս, տեղի է ունենում աստվածային մեծագույն հրաշք. անհավասար մարտում մարտիրոսվում և դեպի հավերժություն են գնում ազգային-ազատագրական պայքարի դարակազմիկ հորձանուտում կոփված, նժդեհական շնչով ապրած ու կռված Սիսական աշխարհի տասնմեկ կորյուններ, որոնք իրենց մարտական սխրանքներով դարձան հավերժ լեգենդ, իրենց իսկ պաշտպանած հողի մշտարթուն ժամապահներ։ Նրանք անմահացան՝ ժողովրդի սրտում թողնելով անգնահատելի փառք ու անմոռանալի հիշողություններ։ Ընդամենը 52 տարեկան էր հրամանատար Վուրգ Ոսկանյանը, երբ նա զոհվեց։