ՔԵՌԻ

ՔԵՌԻ

Չորորդ գնդի հրամանատար քաջ Քեռի,
Ինքդ արի և գործերդ միշտ բարի,
Սրտաճմլիկ լուրդ առինք ցավալի,
Քաջանց քաջը հերոս, Քեռի պանծալի:

Անգութ մահը քեզ մեզանից բաժանեց,
Մեր սրտերում անբուժելի վերք բացեց,
Մի թէ չար գնդակը քեզի որոնեց,
Գաղափարտ և հույսերդ խորտակեց:

Թող լռեն սոխակներն էլ չըծլվլան,
Սլացեք կռունկներ դեպի Հայաստան,
Լուր տարածեցեք դուք համայն հայության,
Հայոց պաշտպան Քեռին մտավ գերեզման:

Դու ամեն տեղ վազում էիր օգնության,
Քեզ ազդում չէր ոչ սուր, ոչ թուր,  ոչ գնդակ,
Ամենքին անխտիր էիր դու պաշտպան,
Կոչմանդ արժանի հերոս Քեռի Խան:

Մահտ դաշնակցության մեծ ցավ պատճառեց,
Եվ ընտանիքտ ալ սիրտը խոցոտվեց,
Համարյա թէ ամբողջ Կովկասը ցնցվեց,
Քեզ համար շատ մարդիկ լացին ողբացիր:

Ռևանդուզի կռիվն էր շատ ահավոր,
Թշնամու զորքերն էին բյուր հզարավոր,
Տասնիննը, տասնվեց, մայիս տասնհինգին,
Հայոց առյուծ ընկավ վրեժը կրծքին:

Մի լռեք սոխակներ դեհ ճլվլացեք,
Սլացեք կռունկներ դեպի Թուրքիստան,
Լուր տարածեցեք դուք համայն Թուրքեստան,
Հայոց դաշնակցություն իջել է մեյդան:

 

 

«Փոթորիկ» երգչախումբ – Քեռի

Գառնիկ Սարգսյան – Քեռի(1)

Գառնիկ Սարգսյան – Քեռի(2)

Գառնիկ Սարգսյան – Քեռի(3)

Ջորջ Թութունջյան – Քեռի

Գրիգոր Համբարյան – Քեռի

Հարութ Փամբուկչյան – Քեռի

Անհայտ կատարող – Քեռի

Ժոզեֆ Կիրակոսյան

Ներսիկ Իսպիրյան – Քեռի

Սամվել Երանյան – Քեռի

Թովմաս Պողոսյան – Քեռի(1)

Թովմաս Պողոսյան – Քեռի(2)

ԱՐՇԱԿ ԳԱՎԱՖՅԱՆ

Քեռի, իսկական անունը՝ Արշակ Գավաֆյան (1858, Կարին – 1916, Ռևանդուզ, թաղված է Թբիլիսիում), հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչ, ֆիդայի։  Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ղեկավարել է Հայ կամավորական չորրորդ գունդը, մասնակցել է Սարիղամիշի ճակատամարտին (1915 թ.)։

1915-1917 թթ.
հայկական կամավորական ջոկատների ղեկավարները.
Քեռի, Խանասորի Վարդան և Համազասպ (կանգնած)

Քեռին ծնվել է Կարինում (Էրզրում), որտեղ ավարտել է տեղի հայկական դպրոցը։ 1882 թ. անդամագրվել է Կարինի Պաշտպան Հայրենյաց կազմակերպությանը։ 1889 թ. անցել է Կաղզվան։ Համագործակցել է Հունոյի(Հարություն Տեր-Մարտիրոսյան) հետ եւ մասնակցել նրա գլխավորած Մատռաբերդի արշավանքին, որը ձախողվել է։ Այնուհետեւ անդամագրվել է Երկիր անցնելու նպատակով կազմավորված Սարգիս Կուկունյանի խմբին։ Կուկունյանի արշավանքի 1890 թ. ձախողումից հետո կարողացել է խուսափել ձերբակալությունից։ 1893թ. մի փոքրիկ խմբով Ջալլադի (Երվանդ Բաբերյան) հետ անցել է Կարին, իսկ 1895 թ. կոտորածների ժամանակ ղեկավարել է հայկական զինված խմբավորում, պաշտպանել ժողովրդին և հոգևոր առաջնորդին։ XX դարասկզբին նա կրկին Կարսի մարզում էր՝ ՀՅԴ «Ջրաբերդ» կենտրոնական կոմիտեի տրամադրության տակ։ 1903 թ. հայդուկ Թորգոմի (Թուման Թումյան) հեծյալ «Մրրիկ» խմբի հետ անցել է Սասուն, մասնակցել 1904 թ. Սասունի ապստամբությանը, որի պարտությունից հետո անցել է Վասպուրական։ 1905 թ. Վասպուրականիցանցնում է Արևելյան Հայաստան։

Հայ-թաթարական բախումների ժամանակ (1905-1906 թթ.) Քեռին եղել է Զանգեզուրի ինքնապաշտպանության ղեկավարներից մեկը, կռվելով հիմնականում Անգեղակոթի հատվածում։ Այնուհետև անցել է Պարսկաստան, միացել է Եփրեմ Խանին, դարձել նրա օգնականը՝ մասնակցելով 1905-1911 թթ. Իրանական հեղափոխությանը։ Եփրեմ Խանի սպանությունից հետո վրեժխնդիր է եղել նրա սպանության համար։

Առաջին Համաշխարհային պատերազմի (1914-1918 թթ.) նախօրեին անցել է Կովկաս։ Պատերազմի սկսվելուց և հայ կամավորական խմբերի կազմավորումից հետո Քեռին եղել է 4-րդ կամավորական գնդի հրամանատար, մասնակցել է 1915 թ. Սարիղամիշի ճակատամարտին։

1916 թ. մայիսին Մոսուլ գնալու ճանապարհին՝ Ռևանդուզի մոտ, Քեռին իր ջոկատով շրջապատվում է։ Սակայն կարողանում է հնարամիտ ձևով ջոկատը դուրս բերել շրջափակումից, իսկ ինքն ընկնում է մարտում։

Քեռու աճյունն ամփոփված է Թիֆլիսի Խոջիվանքի հայկական գերեզմանատանը՝ Նիկոլ Դումանի և Սեբաստացի Մուրադի կողքին։